Programas: SEMANA DE MÚSICA ANTIGUA DE ESTELLA EN ORREAGA

  • SEMANA DE MÚSICA ANTIGUA DE ESTELLA EN ORREAGA

  • Sábado, 9 de septiembre de 2017 a las 20:00
  • Iglesia de Roncesvalles
  • Roncesvalles- Orreaga
Fotografía: Catedral. Archivo Capitular Breviarium Pampilonense, cód 19, año 1334

Evolución del coral: del medievo al luterano de J.S. Bach.


Entrada procesional: Camino de Santiago


    1. - Dum Pater familias (del Cod. Calixtino) - Anónimo (s. XII)
      (versiones gregorianizante y rítmica-marcial)

    2. - Quand nous partîmes de France - Anónimo (s. XVIII)
      “La grande chanson de pèlerins”

    3. - Pelegria naizela - Anónimo (s. XV-XVI)
      (de la Navarra de Ultrapuertos)

    4. - Pelegria naizela-Barkamendu galdez, 4 v -  arreg. Aurelio Sagaseta



Evolución del coral en Navarra: de melodía popular a música culta


    1. - Misa de Urrául Alto, 2 v - Anónimo (s. XVI-XVII ?)

    2. - Missa de feria a 4 - Anónimo (1ª mitad s. XVI)
      Arch. Catedral de Pamplona Transcrip. A. Sagaseta

    3. - Gloria Patri, 7 v. (del Magníficat XVI) - Miguel Navarro (1563-1627)
      Arch. Catedral Pamplona, transcrip. A. Sagaseta

    4. - ¿Qué hace desnudo en la Cruz?, 4 v -  Andrés de Escaregui (1711-1773)
      (estribillo-coplas-respuesta, año 1744)
      Arch. Catedral Pamplona Transcrip. Maria Gembero



Coral Luterano (de los orígenes a J. S. Bach)


    1. - Adoro te devote (melodía base) -  Canto gregoriano
      Texto Sto. Tomás de Aquino (1224-1274)
      De la Cantata BWV 140 Wachet aut, ruft uns die Stimme:

    2. - Choral Zion Hört die Wächter singen BWV 645
      canto firmo in tenore y trío instrumental -  J. S. Bach (1685-1750)
      Sobre melodía de Phipipp Nicolai (1556-1608):

    3. - Gloria sei dir gesun, 4 v. (coro final de la Cantata 140) - J. S. Bach

    4. - Visus, tactus, gustus (del Adoro te devote) -  Canto gregoriano

    5. - Visus, tactus, gustus. Amen, 4 v -  Ph. Nicolai-J. S. Bach

    6. - Lob Gott, ihr Christen Allzugleich (monodia) - popular (s. XVI)
      Texto Nikolaus Herman (1554)

    7. - Lob Gott, ihr Christen Allzugleich, órgano, BWV 151 -  J. S. Bach

    8. - Lob Gott, ihr Christen Allzugleich, coral a 4 v - J.S. Bach

    9. - Jesu, meine freude, (selección), BWV 227 - J. S. Bach
      Melodía base: Jesu, meine freude de Johann Crüger,
      Texto de Johann Frank, ambos ca. 1650
      Nº 1.- Jesu, meine freude, 4 v.
      Nº 2.- Es ist nun nichts Verdammliches, 5 v.
      Nº 3.- Unter deinem Schirmen, 4 v.
      Nº 6.- Ihr aber seid nicht fleischlich (doble fuga a 5 v.)
      Nº 11.- Weich, ihr Trauergeister, 4 v.



 A modo de saludo-epílogo:

  1. - Domus venerabilis (monodia) - Mary Remant (s. XX)
    Arreglo instrumental A. Sagaseta
    Texto tomado del libro “Pretiosa” (poema de los años 1199-1215)

     (Archivo Capitular de Roncesvalles)


   Capilla de Música de la Catedral de Pamplona
Flauta Arantza Almoguera, fagot Lorea Gurrutxaga,
viola de gamba-violone Sergio Barcellona.
Organista: Julián Ayesa
Maestro de capilla Aurelio Sagaseta

        


Sirva como “agur”, saludo y despedida desde Orreaga el bellísimo poema de comienzos del s. XIII titulado “Domus venerabilis”, cuyo texto único y exclusivo de Roncesvalles se guarda en el libro “Pretiosa” de su Archivo Histórico. El mismo texto aparece un siglo después y con variantes en un manuscrito de la Biblioteca Real de Munich en el s. XIV.

La obra escrita en latín contiene bellos textos alusivos a la labor y necesidad de la existencia de Roncesvalles: Domus o casa venerable, casa gloriosa, casa admirable, casa fructuosa, que florece en los montes de los Pirineos como una rosa, flor graciosa para gentes de todo el mundo. Esto escrito  a comienzos del s. XIII (justo en los años en que se crea la Capilla de Música de la Catedral de Pamplona), tiene su valor y mensaje, que sigue siendo válido también para el superactivo hombre del s. XXI...


Y sigue el texto: Hogar de acogida para todos, enfermos y sanos, para católicos y herejes, para laboriosos y vagos, y por abreviar (lo dice el texto), para religiosos y profanos.


La música fue conocida por una peregrina inglesa llamada Mary Remnant y musicalizada en una melodía ingenua, calculadamente arcaizante. No es medieval, pero sí es digna de ser conocida y disfrutada. El texto es totalmente medieval y exclusivo de Roncesvalles.


Los distintos Cabildos de Orreaga lo han guardado con mucho celo y ha sido muy poco difundido. Agradecemos al Cabildo actual habernos permitido ofrecerlo en este concierto de hoy.


Se he respetado, por supuesto, en esta versión el texto y se ha añadido a la melodía un breve intermedio gregoriano con el mismo texto, utilizando el MODO I gregoriano Protus en Re, que es el que se acomoda a la música. Luego vuelve otra vez a la música monódica en ritmo medido de la citada peregrina inglesa.


Aurelio Sagaseta